اثر دما روی نشوونما، زادآوری و طول عمر پارازیتویید تخم سن گندم (trissolcus grandis thomson (hym.: scelionidae

سن گندم مهمترین آفت گندم در کشور می باشد. این آفت دارای دشمنان طبیعی بسیاری است که بی تردید، زنبورهای پارازیتویید تخم مهم ترین آن ها می باشند. در بین این زنبورها trissolcus grandis پراکنش و فراوانی بیشتری نسبت به سایر گونه ها در سطح کشور دارد. حفاظت و حمایت از این عوامل کنترل زیستی و بهره برداری بهینه ازآن ها، مستلزم آشنایی با نیازهای اکولژیک آن ها می باشد. از آنجایی که دما یکی از مهم-ترین عوامل غیرزنده ی موثر بر فعالیت های حشرات است، اثر این متغیر بر روی نشو و نما، زاداوری، پارامترهای رشد جمعیت پایدار و طول عمر زنبور t. grandis بررسی شد. برای این منظور دو جمعیت از استان آذربایجان شرقی، یکی از شهر بناب جدید در شرق مرند و دیگری از قراملک واقع در غرب تبریز جمع آوری و در پنج دمای 20، 23، 26، 29 و 32 درجه ی سانتی گراد، با رطوبت نسبی ۵±۵٠٪ و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی در داخل پنج دستگاه ژرمیناتور بر روی تخم های تازه ی سن گندم نگهداری شدند. آستانه ی دمایی و ثابت حرارتی زنبورهای بناب به ترتیب 46/ 12 و 12/08 درجه ی سانتی گراد و 143/8 و 162/81 درجه- روز برای نر و ماده بود. مقادیر متناظر برای زنبورهای قراملک به ترتیب 14/43 و 14/49 درجه و116/89 و 124/58 درجه-روز به دست آمد. پایین تر از 22/87 درجه برای نرها و 22/25 درجه برای ماده ها رشد زنبورهای بناب سریع تر از قراملک بود و در بالاتر از آن وضعیت معکوس بود. بر این اساس، نتیجه گیری شد که جمعیت بناب با دماهای خنک تر سازگار می باشد. زاداوری کل و نرخ ذاتی افزایش دو جمعیت نیز موید این نظر بود، به طوری که در جمعیت بناب حداکثر زاداوری 117/71 عدد در پایین ترین دما حادث شد و با افزایش آن کاهش در زاداوری رخ داد. در جمعیت قراملک بیشترین زاداوری حدود 90 عدد بود که در 26 و 29 درجه به وقوع پیوست. در مورد نرخ ذاتی افزایش جمعیت نیز بیشترین آن در جمعیت بناب 0/334 ماده به ماده بر روز در 26 درجه و در جمعیت قراملک 0/3675 در 29 درجه حادث گردید. در جمعیت قراملک پس از 29 درجه کاهش محسوسی در این پارامتر مشاهده نشد. طول عمر ماده های قراملک قدری طولانی تر از بناب بود که این تفاوت بیشتر به دوره ی پس از تخم ریزی طولانی جمعیت قراملک مربوط می شود. دوره ی تخم ریزی در زنبورهای قراملک در20 درجه به مراتب کوتاه تر از زنبورهای بناب و کمتر از نصف آن بود. تفاوت دو جمعیت به اختلاف دمای سالانه ی دو منطقه نسبت داده شد که در بناب حدود یک درجه خنک تر است.